En eski hukukta mutuum yalnız para ve buğday arpa gibi şeyler için
kullanılırken sonraları tüketilebilen her şey için kullanılabilir hale geldi.
8
Çalışmamızda ilk olarak Roma Hukukundaki karz akti (mutum) anlatılacak
daha sonra da Türk Borçlar Hukukundaki ödünç akti anlatılarak her ikisi arasında bir
karşılaştırma yapılacaktır.
II.
ROMA HUKUKUNDAKİ KARZ AKTİ (MUTUUM)
A)
KAVRAM
Karz, ödünç verilen şey demektir. Karz akti (mutuum), para veya misli eşya
ödüncü demektir.
9
Karz (mutuum, mutui datio) öyle bir akitti ki; onunla bir kimse (mutui
dans=karz veren), muayyen miktarda misli şeylerin mülkiyetini, aynı nevi ve aynı
cinsten aynı miktarı iade borcu altına giren başka bir kimseye (mutuo accipiens=
karz alan) nakleder.
10
Karz akti (mutuum) nin konusu: para veya misli eşyadır (res fungibiles).
Misli şeyler genellikle iş hayatında, nitelikleri gereği ferden değil de sayı, ölçü ve
tartı ile tayin edilen ve birinin yerine diğerinin geçmesi mümkün olan menkul
eşyadır. Romalılar bu gibi şeyleri “res quae numero mensura pondere constant"
tarzında ifade etmişlerdir. Misli eşya dendiği zaman ilk hatıra gelen paradır; fakat
bunun yanında madenler, kömür, yağ, buğday, şarap, yumurta gibi sayılarak,
tartılarak veya ölçülerek muamele gören her türlü eşyayı da zikretmek gerekir.
Bunun dışında kalan ve iş hayatında genellikle ferden tayin edilen ve muamele gören
8
OĞUZOĞLU, Cahit, Roma Hukuku, Ankara 1959, s. 228.
9
UMUR, Ziya, Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1983, s. 139.
10
Dİ MARZO Salvatore, Roma Hukuku, çev: Ziya Umur, İstanbul 1954, s. 367.
4
